To jabłonie uprawiane w Polsce od wieków. Wiele starych odmian jest odpornych na mróz i choroby. Inne – niekoniecznie, ale mają wyjątkowy smak jabłek.
Stare jabłonie w sadzie przy pałacu w Piorunowie. Fot. Niepodlewam
W zestawieniu poniżej są stare odmiany jabłoni sprzed 1914 roku, które uprawiano na ziemiach polskich. Dziś wiele z nich nadal jest bardzo popularna w ogrodach i sadach amatorskich, to np. Antonówka Zwykła, Kosztela i Szara Reneta.
Stare jabłonie są często odporne na wszystko. Nie niszczy ich mróz, choroby, szkodniki. To między innymi jabłonie Antonówka Zwykła, Grochówka Wielka i Żeleźniak. Jednak jedna z najstarszych odmian jabłoni uprawianych w Polsce to Kalwila Biała. Jest delikatna i kapryśna, a mimo to Polacy jedzą ją od 500 lat!
Stare odmiany jabłoni, uprawiane w Polsce, zwykle pochodzą z XVIII i XIX wieku. Najstarsze jabłonie to np. Grafsztynek Prawdziwy (XVII wiek lub wcześniej), Kalwila Biała (XVI wiek), Kosztela (około 1590 roku), Szara Reneta (przed 1650 rokiem), Żeleźniak (XVII wiek lub wcześniej).
Choć stare jabłonie mają swojskie, polskie nazwy to większość wyhodowano w innych krajach, głównie we Francji, Holandii, Niemczech, Rosji.
Polskie stare jabłonie to np. Kantówka Gdańska, Kosztela, Reneta Lansberska.
Stare odmiany jabłoni:
Antonówka Zwykła
Inne nazwy: Antenovka, Antonovca, Antonówka, Nalivia, Possart’s Nalivia, Possarts Moskauer Nalivia, Possarts Nalivia
Pochodzenie: początek XIX wieku lub wcześniej (Rosja)
Charłamówka
Inne nazwy (niektóre): Borowina, Borowinka, Brunswick, Chardamowka, Charłamowska, Charłamowskie, New Brunswick, Oldenburg, Papierówka Jesienna, Queen Mary, Roter Barowinka, Smith’s Beauty of Newark
Pochodzenie: co najmniej XVIII wiek (prawdopodobnie Rosja)
Grafsztynek Prawdziwy
Inne nazwy: Calville, Gravensteiner, Grave Stige, Grawsztyna, Grafsztynek, Grafsztynek z Grawsztyna, Pomme de Gravenstein
Pochodzenie: XVII wiek lub wcześniej (najprawdopodobniej Dania)
Grochówka Wielka
Inne nazwy (niektóre): Bohn Apfel, Bohnapfel Grosser, Bohnapfel Rheinischer, Bohnapfelgrosser Rheinischer, Grochówka, Gros Bohnapfel, Strymka
Pochodzenie: przed 1797 rokiem (Niemcy)
Kalwila Biała
Inne nazwy (niektóre): Blanche de Zurich, Calville blanc, Calleville blanc d’Hiver, Calville blanche d’Hiver, Kalwil Biały, Kalwila Biała ZimowaWeisser Winter-Calvill, White Winter Calville
Pochodzenie: XVI wiek (prawdopodobnie Francja)
Kalwila Zbawiciela
Inne nazwy (niektóre): Belle Lille de Normandie, Calvill von St. Sauveur, Calville de Saint Sauver, Calvine St. Sauver, Erloserapfel, Kattekop, Reinette de la Rochelle, Reinette de Sanit-Sauveur
Pochodzenie: przed 1836 rokiem (Francja)
Kantówka Gdańska
Inne nazwy (niektóre): Calleville de Dantzick, Calvillartiger, Dansky Hranac, Danziger Kant, Danziger Kantapfel, Gdańska Graniatka, Gdansky Hranac, Kantak Gdański, Kantówka
Pochodzenie: przed 1760 rokiem (prawdopodobnie Polska)
Koksa Pomarańczowa
Inne nazwy (niektóre): Cox Orange, Cox Orange Pippin, Koksa, Orange de Cox, Pomarańczowe Coxa, Reinette Orange de Cox, Renet Coksa, Reneta Coxa Pomarańczowa
Pochodzenie: 1825 rok (Anglia)
Kosztela
Inne nazwy: Kosztylka, Wierzbówka Biała
Pochodzenie: około 1590 rok (Polska)
Królowa Renet
Inne nazwy (niektóre): English Winter Golden Pear, Gold Parmaene, Gold Parmane, Golden Winter Pearmain, Goldparmane, King of Pippins, Złota Parmena Angielska, Złota Reneta
Pochodzenie: XVIII wiek (prawdopodobnie Anglia)
Krótkonóżka Królewska
Inne nazwy: Belgischer Kurzstiel, Courtpendu Royal, Koenigl Kurzstiel, Koniglicher Kurzstiel, Królewskie Kuse, Reneta Krótkonóżka, Wise Apple
Pochodzenie: przed 1613 rokiem (prawdopodobnie Holandia lub Niemcy)
Kuzynek Czerwony
Inne nazwy (niektóre): Blutapfel, Buraczek, Christkindapfel, Cousinette Rouge Pourpre, Cousinot Rouge d’Hiver, Grosser Roter Pilgrim
Pochodzenie: przed 1766 rokiem (prawdopodobnie Niemcy lub Holandia)
Malinówka
Inne nazwy: Buraczki, Calleville Rouge d’Hiver, Edelkonig, Himbeerapfel, Kalwila Czerwona Jesienna, Kalwilla Jesienna Czerwona, Kalwila Malinowa, Le General, Rother Herbst-Calvill
Pochodzenie: około 1600 rok (Francja)
Reneta Ananasowa
Inne nazwy: Ananas, Anansowa, Ananas Reinette, Reinette Ananas
Pochodzenie: XVIII wiek lub wcześniej (prawdopodobnie Holandia lub Niemcy)
Reneta Baumanna
Inne nazwy: Baumana, Baumanns Reinette, Baumanova Reneta, Baumanns Rothe Winter Reinette, Napoleon Baumann, Reneta Baumana, Rtte Baumann`s
Pochodzenie: przed 1811 rokiem (prawdopodobnie Belgia lub Francja)
Reneta Blenheimska
Inne nazwy (niektóre): Blenhajmskie, Blenheim Orange, Blenheim Pippin, Blenheim Reinette, Blooming Orange, Reneta Blenhajmska, Reneta Blenheim, Reneta Blenheim Złota
Pochodzenie: około 1740 roku lub jeszcze wcześniej (Anglia)
Reneta Kanadyjska
Inne nazwy (niektóre): Canadia Reinette, Kanadyjskie, Pariser Rambour Reinette, Portugal Russet, Reinette du Canada
Pochodzenie: przed 1771 rokiem (prawdopodobnie Francja)
Renata Landsberska
Inne nazwy: Burchardt Renette, Landsberger Reinette, Landsberska, Landsberskie, Reneta Gorzowska, Reneta Landsbergska, Renetta di Landsberg
Pochodzenie: około 1850 roku (Niemcy/Polska)
Reneta Szampańska
Inne nazwy (niektóre): Champagner Reinette, Glas Reinette, Glasapfel, Herrenapfel, Reinette Blanche de Champagne, Renet Sampanskij, Russiche Reinette, Rzepka Zimowa
Pochodzenie: prawdopodobnie XVII wiek (najprawdopodobniej Niemcy)
Szara Reneta
Inne nazwy: Graue Reinette, Grey French Reinette, Grey Reinette, Kozena Reneta Zimni, Leder Apfel, Reinette Gris, Reinette Gris Ancienne, Reneta Szara Zimowa
Pochodzenie: przed 1650 rokiem (Francja)
Żeleźniak
Inne nazwy (niektóre): Eiser, Eiser Rote, Eiser Rouge, Groszówka, Roter Eiserapfel, Roter Eiser, Roter Eiser Apfel, Rother Eiser, Rother Eiserapfel, Zelezne jablko
Pochodzenie: XVII wiek lub wcześniej (Niemcy)
O starych odmian grusz CZYTAJ TUTAJ
Źródło:
*wiedza własna
*„Sad i ogród owocowy” Edmund Jankowski, 1912 rok
*”Sadownictwo gospodarskie” Władysław Tyniecki, 1902 rok
*„Ogród szkolny” Franciszek Langauer i Eustachy Wołoszczak, 1889 rok
* „Ogrody na piasku”, Edmund Jankowski, 1913 rok
*”Deutsche Pomologie” Wilhelm Lauche, 1882-1883 rok
Post Jabłonie – najlepsze stare odmiany pojawił się poraz pierwszy w Niepodlewam.pl.